ข่าว

ต่อยอด-แสงหลวง

27 กรกฎาคม 2564

คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์

กรรมาธิการสถาปนิกล้านนา สมาคมสถาปนิกสยามในพระบรมราชูปถัมภ์ ร่วมกับ ผศ.ดร.บุรินทร์ ธราวิจิตรกุล หัวหน้าศูนย์นวัตกรรมล้านนาสร้างสรรค์ (CLIC) และผศ.กานต์ คำแก้ว อาจารย์ประจำคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มช. ได้ร่วมกันทำการทดลองสร้างปรากฏการณ์แสงเพื่อเติมเต็มองค์เจดีย์หลวง ให้ผู้คนได้สัมผัสความสง่างามของเจดีย์หลวงในอดีต
.
โดยงานชิ้นนี้เป็นการต่อยอดการทดลองเชิงปรากฎการณ์แสงของกรรมาธิการสถาปนิกล้านนาฯ ที่ได้พยายามทดลองนำมิติของแสงมาสร้างมุมมองใหม่ต่อสถาปัตยกรรมในภาคเหนืออย่างต่อเนื่อง ซึ่งปีนี้ประธานกรรมาธิการสถาปนิกล้านนาฯ คุณปราการ ชุณหพงษ์ ได้วางเป้าหมายสำคัญในงานสถาปนิกล้านนา’64 ด้วยการสร้างปรากฏการณ์แสงเพื่อเพิ่มคุณค่าและมิติการรับรู้ใหม่ให้กับวัดเจดีย์หลวงวรวิหาร
.
การทดลองปรากฎการณ์แสง ณ วัดเจดีย์หลวงวรวิหารนี้ ทางกรรมาธิการสถาปนิกล้านนาฯ, ผศ.ดร.บุรินทร์ ธราวิจิตรกุล และผศ.กานต์ คำแก้ว ซึ่งเป็นกรรมาธิการสถาปนิกล้านนาชุดนี้เช่นกัน ได้ร่วมกันค้นหาวิธีการสร้างมุมมองใหม่ต่อองค์เจดีย์หลวง โดยตั้งคำถามว่า องค์เจดีย์หลวงในสภาพสมบูรณ์ จะมีความยิ่งใหญ่และงดงามได้เพียงใด จึงมีแนวความคิดในการหาทางใช้ปรากฏการณ์แสงในการเติมเต็มรูปทรงและสัดส่วนความสูงที่สมบูรณ์ให้กับองค์เจดีย์หลวง เพื่อให้ผู้คนได้สัมผัสกับประสบการณ์ความงดงามขององค์เจดีย์หลวงในอดีต
.
หลังจากการระดมสมองร่วมกัน จึงเกิดแนวคิดที่จะทดลองใช้แสงกับเทคนิค “Projection” หรือ “ภาพฉาย” ซึ่งเป็นเครื่องมือพื้นฐานที่สุดในการนำเสนอแบบทางสถาปัตยกรรม (เช่น แปลน, รูปด้าน, รูปตัด) โดยทีมผู้จัดทำเห็นว่าเทคนิคภาพฉายที่เป็นเครื่องมือที่เรียบง่ายนี้ อาจจะเป็นเครื่องมือที่ทรงประสิทธิภาพต่อการทดลองนี้ได้
.
ในการทดลองเพื่อต่อยอดองค์เจดีย์ให้สมบูรณ์ด้วยภาพฉาย ทีมผู้จัดทำได้สืบค้นรูปแบบขององค์เจดีย์ที่สมบูรณ์ จากข้อสันนิษฐานที่สรุปมาจากการศึกษาเทียบเคียงหลักฐานและตำนาน โดยนักประวัติศาสตร์และนักวิชาการผู้เชี่ยวชาญหลายท่าน พบว่ามีข้อสันนิษฐานของรูปทรงที่สมบูรณ์ในหลายแนวทาง ดังนั้นแนวทางการทดลอง จึงตั้งอยู่บนพื้นฐานที่ต้องการทำให้ผู้ชมสามารถเติมเต็มความเป็นไปได้บางส่วนด้วยตัวเอง ผ่านการสร้าง “การเว้นว่าง” ให้จินตนาการของผู้ชมได้เติมเต็มความสมบูรณ์ขององค์เจดีย์ขึ้นภายในใจ
.
ร่องรอยของ “เส้นรอบรูป” ที่สมสัดส่วนและเบาบาง จึงเป็นเครื่องมือที่เลือกใช้
.
การสร้างภาพฉายของเส้นรอบรูปองค์เจดีย์ที่สมบูรณ์ด้วยแสง เป็นการเล่นกับมิติการรับรู้ “ความแบน” และ “ความลึก” ในเทคนิคการสร้างภาพฉายทางสถาปัตยกรรม โดยปกติแล้วสถาปนิกจะใช้วิธีฉายภาพรูปทรง 3 มิติที่มีความลึกให้ปรากฎไปบนระนาบที่แบนราบในมุมมองต่างๆ เพื่อให้เกิดเป็นภาษาของแบบทางสถาปัตยกรรม 2 มิติเพื่อใช้ในการสื่อสาร
.
แต่เรากำลังทดลองในกระบวนการย้อนกลับ การฉายแสงเส้นรอบรูปไปที่องค์เจดีย์ เป็นการฉายภาพ 2 มิติกลับคืนไปสู่องค์เจดีย์จริงที่เป็นวัตถุ 3 มิติ การทดลองนี้จึงเป็นลองใช้ “มิติความแบน” จากโลกกราฟฟิค 2 มิติเพื่อกระตุ้นการรับรู้ใหม่ให้กับ “มิติความลึก” ในโลกกายภาพ 3 มิติ
.
กระบวนการเล่นกับมิติด้วยปรากฎการณ์แสง ได้เริ่มต้นจากการฉายภาพเส้นรอบรูปให้ยืดยาวออกไป (Extrusion) จากจุดกำเนิดแสง (Dot) > สู่การเกิดลำแสง (Line) > ปรากฎเป็นระนาบแสงเสมือน (Plane) > และนำไปสู่การปิดล้อมระนาบแสง จนเกิดเป็นอุโมงค์แสงเสมือน (Space) ที่ซ้อนทับลงไปกับองค์เจดีย์ที่อยู่เบื้องหน้า เกิดเป็นการสร้างประสบการณ์การเติมเต็มให้ผู้ชม
.
การทดลองนี้ยังเป็นเพียงการทดลองในขั้นเบื้องต้น ทีมผู้จัดทำจะทำการพัฒนาการทดลองกันต่อไป ขอขอบคุณวัดเจดีย์หลวง และทีมงานสนับสนุนเบื้องหลังทุกท่าน
.
ทีมข้อมูลทางประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมล้านนา
รศ.ชาญณรงค์ ศรีสุวรรณ
ผศ.รัฏฐา ฤทธิศร
คุณศุภการ ปินตา (ศิษย์เก่าสถ.มช. รุ่น4, อาจารย์พิเศษมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย)
.
ทีมกรรมาธิการสถาปนิกล้านนาฯ
คุณปราการ ชุณหพงษ์ (ประธานกรรมาธิการสถาปนิกล้านนา)
คุณสันธยา คชสารมณี (รองประธานกรรมาธิการฝ่ายกิจกรรมพิเศษ)
คุณกิตติวัฒน์ ณ รังษี (ประธานจัดงานสถาปนิกล้านนา’ 64)
คุณอิศรา อารีรอบ (ศิษย์เก่าสถ.มช. รุ่น4, อดีตประธานกรรมาธิการสถาปนิกล้านนา)
คุณพิริยะ อาสนจินดา (ศิษย์เก่าสถ.มช. รุ่น4, บริษัทไตรสถาปนิก)
คุณวิชาญ วรรณกุล (ทีมงานทดลองแสง สี)
คุณปิติพงค์ สายวงศ์ปัญญา (บริษัท A-Plus)
คุณอนุสรณ์ นิมิตประทุม (ศิษย์เก่าสถ.มช. รุ่น3, บริษัท Motionlight)
คุณภวิต สูตะบุตร (เพจ เสพเชียงใหม่ / วีทีวีนัมเบอร์วันด้านการสื่อสาร)
.
ศูนย์นวัตกรรมล้านนาสร้างสรรค์ (CLIC) คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มช.
ผศ.ดร.บุรินทร์ ธราวิจิตรกุล
ผศ.กานต์ คำแก้ว

งานวิจัยและนวัตกรรม บทความ ข่าวเด่น