ข่าว

             สถานการณ์การระเบิดของโรงงานย่านกิ่งแก้ว จ.สมุทรปราการ ในกลางดึกของวันจันทร์ที่ 5 กรกฎาคม 2564 [1] ยังคงอยู่ในสถานการณ์ที่ต้องเฝ้าระวังอยู่จนถึงขณะนี้ (เวลา 17.00 น.) ทั้งนี้ การตอบโต้เหตุฉุกเฉินที่ควรปฏิบัติโดยเร็ว คือ การอพยพออกนอกพื้นที่ ล่าสุดนายอำเภอบางพลี (นายสมศักดิ์ แก้วเสนา) ออกคำสั่งเร่งด่วนให้ประชาชนทุกคนให้ออกห่างรัศมีโรงงานไฟไหม้ในรัศมี 5 กม. (ดูแผนที่ https://cmu.to/jCX0B) เนื่องจากแสงเพลิงเข้าประชิดถังบรรจุสารเคมีขนาดใหญ่กว่า 2 ตัน การระเบิดครั้งนี้นับว่าก่อให้เกิดความเสียหายในวงกว้าง

นับตั้งแต่การปฏิวัติอุตสาหกรรมและการปฏิวัติเกษตรกรรมในศตวรรษที่ผ่านมา ทำให้มนุษย์พึ่งพาสารเคมีหลายชนิดในชีวิตประจำวัน ทั้งกิจกรรมภายในครัวเรือน ภาคอุตสาหกรรม และภาคเกษตรกรรม หากแต่สารเคมีเหล่านั้นอาจมีทั้งคุณและโทษ การใช้และจัดการสารเคมีอย่างถูกต้องจะทำให้มนุษย์สามารถใช้ประโยชน์จากสารเคมีได้อย่างมีประสิทธิภาพและสามารถลดโอกาสที่จะเกิดอุบัติภัยที่อาจเกิดขึ้นจากสารเคมีได้อีกด้วย คณะวิทยาศาสตร์ เรามีบทบาทอย่างไรในการดูแลความปลอดภัยที่อาจเกิดขึ้นจากสารเคมีในห้องปฏิบัติการได้บ้าง

ข้อมูลเกี่ยวกับสไตรีน และข้อมูลความปลอดภัย

จากข้อมูลของโรงงานพบว่า โรงงานดังกล่าวประกอบธุรกิจผลิตเม็ดโฟมและเม็ดพลาสติก ในกระบวนการผลิตเม็ดโฟมจะใช้สไตรีน (styrene) เป็นมอนอเมอร์ (monomer) เมื่อเกิดปฏิกิริยาพอลิเมอไรเซชันแบบแรดิคัล มอนอเมอร์จะต่อกันเป็นสายยาว เรียกว่า พอลิสไตรีน (polystyrene) เมื่อผ่านกระบวนการอัดรีด (extrusion) จะได้สไตโรโฟมและสามารถนำไปใช้งานทางด้านต่าง ๆ ได้

ข้อมูลความปลอดภัยของสารเคมี

ข้อมูลความปลอดภัยของสไตรีนมอนอเมอร์และ PAHs ตามระบบ Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals หรือ GHS แสดงดังตารางต่อไปนี้ ซึ่ง GHS เป็นระบบสากลที่จัดกลุ่มความเป็นอันตรายและการติดฉลากสารเคมีที่เป็นระบบเดียวกันทั่วโลก [2] โดยสามารถอ่านเพิ่มเติมได้ตามเอกสารอ้างอิง [3] และ [4]

               ทั้งนี้ ผศ.ดร.ว่าน วิริยา สาขาวิทยาศาสตร์สิ่งแวดล้อม คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับสารประเภทพอลิไซคลิกแอโรแมติกไฮโดรคาร์บอน (PAHs) เปิดเผยว่า สไตรีนมอนอเมอร์ที่เป็นสารตั้งต้นสำคัญในอุตสาหกรรมการผลิตพลาสติกประเภทพอลิสไตรีน ถ้าเกิดการเผาไหม้จะปลดปล่อยสารที่เป็นอันตรายหลายชนิด ขึ้นกับอุณหภูมิและสภาวะในการเผา จากงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง พบว่า หากสารตั้งต้นและตัวเม็ดพลาสติกประเภทนี้ถูกเผาจะปล่อยสารก่อมะเร็งมากที่สุด ได้แก่ PAHs ตามมาตรฐานของ US-EPA มีสาร PAHs ทั้งหมด 16 ตัว ในงานวิจัยที่อ้างมานี้มีถึง 12 ชนิดที่นอกเหนือไปจากนี้ ยังอาจมีสารที่ถูกปล่อยออกมาสู่ชั้นบรรยากาศอีกหลายชนิด อาทิ สารอินทรีย์ระเหยง่าย (VOCs) คาร์บอนมอนอกไซด์ (CO) และคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) เป็นต้น

สำหรับสารที่น่ากังวลอันดับต้นๆ หากได้รับเข้าสู่ร่างกายเป็นเวลานานคงหนีไม่พ้น สาร PAHs ซึ่งเป็นสารก่อมะเร็งที่เกิดจากการเผาไหม้ที่ไม่สมบูรณ์ ข้อมูลเกี่ยวกับความอันตราย [5, 6] ระบุว่า เมื่อถูกผิวหนัง-ตา หรือหายใจเข้าไป จะเกิดการระคายเคือง หายใจลำบาก เมื่อดูดซึมจนถึงระดับที่ก่อให้เกิดพิษทำให้ปวด/เวียนศีรษะ ง่วงซึม เมื่อกินเข้าไป ระคายเคืองทางเดินอาหาร ไอ เจ็บคอ ปวดท้อง ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ อาเจียน เซื่องซึม ถ้าได้รับสารปริมาณสูง จะชักและเสียชีวิตได้ ซึ่งจากข้อมูลทางด้านพิษวิทยา ระบุว่า การรับสารพิษจำพวก CO และ O3 เข้าไปในร่างกายในแม้ปริมาณน้อยก็สามารถทำให้เกิดอาการเฉียบพลัน และถ้าได้รับสารจำพวก PAHs และ VOCs เป็นเวลานาน จะทำให้เกิดพิษเรื้อรัง คือ เกิดความผิดปกติของโครโมโซมในคน ก่อมะเร็งในคนและสัตว์ เพิ่มโอกาสแท้งในสตรีมีครรภ์ ทำให้ระบบฮอร์โมนผิดปกติ และมีผลต่อระบบประสาทอีกด้วย

เหตุการณ์ในอดีต สู่แนวทางเพื่อการป้องกัน